Παλιά αστέρια και το αστέρι των Χριστουγέννων.

Τρεις γυναίκες, τρία αναγεννησιακά πορτραίτα, η Λούλα Αναγνωστάκη, η Λένα Πλάτωνος, η Μαλβίνα Κάραλη. Τρεις τραγουδίστριες: η Σεβάς Χανούμ, η Λευκή-Μπλανς Μπέμπα, η Γιώτα Γιάννα. Κι ένας δημοσιογράφος, διαβάτης της νύχτας, που τους κερνάει νερό στο άδειο ποτήρι τους, κι αυτές πίνουν αχόρταγα, γιατί διψούν, προσπαθούν να εξευμενίσουν τη Σφίγγα, που βγαίνει τις νύχτες πάνω στις πέτρες και μας βρίζει-άγρια τραγουδίστρια...Στο τέλος, η περίφημη Γυναίκα της Πάτρας, εμφανίζεται στο προσκήνιο και διηγείται την ιστορία της χωρίς φόβο. Δεν μπορείς εύκολα να εισέλθεις σ'αυτό το θνησιγενές, αλλόκοτο σύμπαν, γιατί φρουρά στέκει στην είσοδο με το μάτι άγρυπνο.
Σηκώθηκε παράξενος άνεμος.
Πανσέληνος.
Υ.Γ. Αυτές οι γυναίκες, και οι άλλες που ευκόλως παραλείπονται- Νίνου, Μπέλλου, Γεωργακοπούλου, Χασκίλ, Αμαλία Φλέμινγκ- με τα παράξενα ρούχα, τον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης, είναι οι Ελληνίδες Γερτρούδη Στάϊν, Γεωργία Σάνδη, Μαντάμ, Κιουρί, Βιρτζίνια Γουλφ, Κοκό Σανέλ, Κάρεν Μπλίξεν.

....από το οπισθόφυλλο, Γιώργος Χρονάς, Το Μονόπρακτο Σεβάς Χανούμ....

Αυτές οι ιστορίες μου φάνηκαν της άγριας θάλασσας και τρικυμίας, με πειρατές και αίμα και θανάτους στο τέλος και πολλά κρυμμένα εγκλήματα....δεν είναι γυναίκες με Happy end, είναι πλάσματα στο ντεμί της πραγματικότητας και της φαντασίας μας, σειρήνες, με κάτι αληθινό και κάτι που και αυτές το θελήσαν ψεύτικο, και όλοι τις γνωρίζουμε, και αγαπάμε ...αλλά να, κάθε φορά που διαβάζεις για τη Μαλβίνα ή τη Λένα Πλάτωνος σου ανεβαίνει στο κεφάλι θλίψη, αλλά ίσως πάλι αυτά τα προσευχητάρια κάποιους να εξυπηρετούν, τους αλαφροίσκιωτους περιπατητές των πόλεων, που μέσα στις γιορτές, τα ψώνια και την τόση χαρά, ψάχνουν, εκεί αυτοί πεισματάρικα, αγύριστα μυαλά, να λερώσουν τις χρονιάρες δραστηριότητες με θλίψη και πικρό ρομάντζο, ώστε να αποενοχοποιηθούν και οι ίδιοι από την τόση χαρά, τόσων ανθρώπων που κινούνται τριγύρω, ακόμη και τη δική τους.

Καλά Χριστούγεννα σε όλους με αγάπη και γαλήνη!!

Candle lights

Ανεβαίνω τις σκάλες του ηλεκτρικού στη Βικτώρια και βλέπω τα δυο δέντρα γεμάτα φωτάκια λαμποκοπάνε. Γύρω μετανάστες πολλοί, ριγμένα πράγματα σωρηδόν για πώληση. Χώρος λιγοστός έτσι και αλλιώς, προεόρτια κοσμοσυρροή, περιορίζεται και άλλο από το μικροεμπόριο στα πλακάκια. Στην Πατησίων, κόβουμε γρήγορα πάνω, Κεφαλληνίας, τα θέατρα της Αρβανίτη και του Βογιατζή, ρωτάω την υπόθεση της "Ήμερης" του Ντοστογιέφσκι στο ταμείο μήπως και βγάλω εισητήριο. Είμαι ηλίθιος που ρωτάω την υπόθεση του έργου στην κοπέλα, το ξέρω τη στιγμή που ρωτάω αλλά δεν μπορώ να συγκρατηθώ. Θέλω να της χαμογελάσω με κάποιο τρόπο, είναι ιστορικό μέρος.
Δροσοπούλου και Φωκίωνος Νέγρη, στάση στη Δημοτική αγορά, στα δωματιάκια έχουν βάλει έργα ζωγραφικής.Πάνω κάτω, καφετέριες, πλατάνια, συντριβανάκι. Μυθήμνης, Μεγίστης και όλη η Κοινοπολιτεία του Αιγαίου συντεταγμένη στα ελάχιστα τετραγωνικά της Κυψέλης, κατ ευφημισμόν αέρηδες και ξέρες, στην πιο πυκνοκατοικημένη γειτονιά της Ελλάδας. Στο "Πέταλο", ήσυχο ταβερνάκι σε παράμερη οδό, σπιτικό φαγητό, με θαμώνες στάνταρ, εναλλακτικά ζευγαράκια γκέϊ και στρέητ, συνταξιούχοι με τη σύζυγο, ευτυχώς το μαγαζί είναι ψηλοτάβανο και ο καπνός ελάχιστος. Δυο Ελβετοί τουρίστες ψάχνουν να διαλέξουν από το μενού και τους το μεταφράζουν ολόκληρο με χαρά.
Βγαίνοντας, παρατηρώ μια μαύρη κοπέλα, ζακέτα με κουκούλα, σαν ράπερ, αλλά είναι αδύνατη, είναι σαν αντράκι, αλλά τόσο αδύνατη. Πάλι στενοχωριέμαι, πως είναι να περιπλανιέσαι νύχτες Δεκέμβρη στην Κυψέλη, και να μην έχεις ούτε ένα χαρτονόμισμα στην τσέπη. Με τι σκοπό, και τι διάθεση, και που να πας, όταν δε σου βρίσκεται ούτε ένα ψιλό. Εύχομαι η κοπέλα να έχει κάτι στην τσέπη. Να σταματήσει να σκέφτεται το οικονομικό, την αδυσώπητη αφραγκία που εμείς δεν έχουμε ζήσει. Αλλά γνωρίζω ότι μάλλον η τσέπη της θα ναι άδεια. Υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα ο βιοπορισμός της ημέρας. Πόσο περισσότερο να χωθείς μέσα στο παρόν από αυτό, όταν πολύ απλά δεν υφίσταται μέλλον, από κανέναν φορέα, καμμιά πρόνοια αλλά και τη ζωή την ίδια που σε έκανε μετανάστη... Σε ένα κομμωτήριο, αυτά με τα ράστα, δυο μαύρες περιποιούνται τα μαλλιά μια πλατινέ τύπισας. Ωραία είναι. Και στο δρόμο ακόμη, γυναίκες σαν τη μάνα μου ξανθές μιλάνε Ρώσικα στα κινητά και Βουλγάρικα και γω δεν ξέρω τι άλλο. Και τα παλιά σπίτια εξαιρετικά, κάθε νεοκλασικό ένα ποίημα, ένα σκοτεινό ποιητικό απολειφάδι, που εύχεσαι απλά να επιζήσει άλλη μια δεκαετία, και ας μείνει αφρόντιστο και άβαφο, δεν πειράζει ...απλά να μην γκρεμιστεί.
..Η γοητεία μιας άλλης εποχής, η αστική τάξη της Ελλάδας του μεσοπολέμου, το άνθος της όποιας ευμάρειας και καλού γούστου, στην καρδιά μιας πολυεθνικής πια γειτονιάς. Αυτό και αν δεν είναι γοητεία και πραγματική ατμόσφαιρα, ανάθεμα άμα γράφει κάποιος οδηγός για αυτή την Αθήνα. Τη νέα που έχει γεννηθεί, χωρίς να ξέρει που ακριβώς πηγαίνει.. Στα τυφλά, φτωχή στα σωθικά της, στο κέντρο της αλλά τόσο παράξενα όμορφη. Στον Άγιο Νικόλαο στο τρένο, η γειτονιά έχει πανηγύρι...αγαθά, όλα τα πουλάνε μετανάστες, από όλες τις πιθανές χώρες, Κινέζικες κούκλες, φω κοσμήματα, χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια, ρούχα, κουζινικά. Είναι εντεκάμιση και ο κόσμος που περπατά είναι ξένοι στην πλειοψηφία τους, Πολωνοί, Αλβανοί με τα παιδάκια τους, τους ψώνισαν φτηνά δωράκια. Αύριο θα ξυπνάνε νωρίς. Η πόλη των μεταναστών, αυτά τα Χριστούγεννα ανήκουν και σ'αυτούς. Δεν είναι Άττικα και Mall μόνο η πόλη, όπου σταθείς στέκονται και αυτοί. Εσύ βολτάρεις και αυτοί πουλούν στο δρόμο για να ζήσουν. Και πολλοί χρειάζονται ανακούφιση, αλλά περισσότερο από όλα επιβίωση, αξιοπρεπή επιβίωση. Θα κρατήσω ένα μικρό κομματάκι θλίψης στην καρδιά για όλους αυτούς τους ανθρώπους, μια σιωπηλή συμπόνια, θα αγοράσω και κάτι από αυτούς, θα στείλω και ένα ποσό σε μια ΜΚΟ. Θα τους πω μια καλή κουβέντα στο νοσοκομείο και θα φροντίσω να μην τους ταλαιπωρήσω.
Όλοι μετανάστες είμαστε έτσι και αλλιώς, τα πατήματα και τα αποκούμπια διαφέρουν. Εμείς έχουμε, άλλος πολλά άλλος λίγα, αυτοί όμως?

Αγριόκυκνοι

Τις τελευταίες δέκα μέρες πίεσα πολύ τον εαυτό μου στη δουλειά. Πρακτικά δούλευα για δυό συναδέλφους ακόμη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να κατακλυστώ από άγχος και μια κρίση σμηγματορροϊκής δερματίτιδας, η ψυχοσωματική μου απάντηση στο στρες, που σήμερα πρώτη μέρα που κοιμήθηκα αρκετά αρχίζει να υποχωρεί. Η διευθύντρια μου αυτοπεριγράφεται κομμουνίστρια και άθεη. Δίκαιη, αλλά σκληρή και απαιτητική καταρχήν από τον εαυτό της. Φιλόδοξη και αριβίστρια μ έναν υπόγειο τρόπο, δεν έκανε οικογένεια και κάθεται στο νοσοκομείο μέχρι το βράδυ ετοιμάζοντας papers και προμήθειες. Και μας δείχνει ότι θα θελε να κάναμε το ίδιο. Είναι παράξενη...μέχρι που έκανε και ταξίδια σε κομμουνιστικές χώρες τη δεκαετία του 80 με τις ενώσεις γυναικών της εποχής και τα τοιαύτα.Ταγάρι και μαλλούρα στα 50 της...

Περι κομμουνισμού κλωθογυρνόντας, έπεσε εδώ και μέρες στα χέρια μου ένα βιβλίο έπος για την Κίνα του Μάο γραμμένο από μια Κινέζα της διασποράς που κατάφερε να ξεφύγει από τη χώρα της και να ζήσει στο Λονδίνο. Οι θρυλικοί "Αγριόκυκνοι" της Jung Chang. H οποία εχτές Παρασκεύη μιλούσε στο Μέγαρο εδώ στην Ελλάδα για το τελευταίο της πόνημα, τη βιογραφία του Μάο. Κάτι που ήδη από τους Αγριόκυκνους στην εισαγωγή το 1991 αναφέρει ότι είναι το επόμενο της έργο. Δεν μπόρεσα να πάω δυστυχώς.Το βιβλίο δεν είναι λογοτεχνικό breakthrough, η διήγηση είναι απλή στρωτή περισσότερο δημοσιογραφική παρά λογοτεχνική. Διαβάζεται πανεύκολα αλλά είναι τεράστιο, 800 σελίδες. Αλλά πόσα μαθαίνει κανείς...Για τη Ρωσσία και τις άλλες χώρες ξέρουμε αρκετά πια, για την Κίνα όμως? Ανεξερεύνητη, δυσπρόσιτη και κλειστή λόγω γλώσσας, μεγέθους, εμφάνισης, συμπεριφορών και εθίμων.
Μέσω της εξιστόρησης μια οικογενειακής σάγκας, από μια γιαγιά παλακίδα στη φεουδαρχική μαντζουρία, στην κόρη φανατική κομμουνίστρια και ταγμένη στο μεγάλο τιμονιέρη , και στην εγγονή που ζει την εφηβεία της στην καρδιά της πολιτιστικής επανάστασης του Μάο τέλη του 60, βλέπει κανείς τη βιαιότητα, την παράκρουση, τις ματαιωμένες ελπίδες και τους κύκλους της ιστορίας έτσι όπως τους ζωγραφίζει στο μυαλό του ο τύραννος Μάο, μέσα στο παραλήρημα του.
Αυτό που μ εντυπωσιάζει περισσότερο είναι η άνετη εξιστόρηση σκηνών πόνου και σωματικής βίας που στο σύγχρονο άνθρωπο προκαλούν ανατριχίλα. Το σπάσιμο των δακτύλων των μικρών ποδιών των βρεφών κοριτσιών ώστε να μη μεγαλώσουν άλλο, για να χουν μικρά πόδια σύμβολο κάλλους στην Κίνα των αρχών του 1900 και να κάνουν ένα καλό γάμο. Δένανε τα πόδια τους σφιχτά με επιδέσμους πρακτικά για όλη τη ζωή της γυναίκας ,με λιωμένα δάχτυλα για να μη μεγαλώσουν άλλο. Και μετά βασανιστήρια, ταλαιπωρίες, λιμοί, εξοντώσεις δήθεν καπιταλιστών...το λεξιλόγιο του Κινέζου για τη λέξη πόνο, φαντάζομαι πρέπει να περιέχει τόσες παραλλαγές, όσες είναι οι παραλλαγές της λέξης χιόνι για τους Εσκιμώους. Γενικά δυστυχία, όχι παίξε γέλασε. Ένας λαός τεράστιος, χωρίς επικοινωνία των περιοχών μεταξύ τους, οπότε ακίνητος και απομονωμένος, απληροφόρητος, που ο Μάο μπόρεσε και μανιπουλάρησε για δεκαετίες βασιζόμενος πάνω στο φόβο, την τυφλή υπακοή και την συστηματική προπαγάνδα!
Το βιβλίο δεν το χω τελειώσει, και είμαι από αυτούς που τους γοητεύει η ιστορία του κομμουνισμού, νοιώθω μια παράξενη γοητεία στην επανάληψη των οικιστικών μπλοκς στη Βουδαπέστη, στη Σόφια, στον κιτς πύργο της τηλεόρασης στο Βερολίνο, στα φτωχά διαμερίσματα στη χιονισμένη Βαρσοβία, αλλά με τις εξαιρετικές λυρικές σκηνές με τις πάμφτηνες συναυλίες κλασσικής μουσικής. Όπου βλέπεις τη 90χρονη γιαγιά με την πατερίτσα να έρχεται με την αρχαία γούνα της για να κάτσει δίπλα στη μεγάλη σάλα και ν ακούσει List και Σοπέν. Με γοητεύει πολύ αυτή η ατμόσφαιρα! Η αξιοπρεπής πενία και δημιουργία του σοσιαλισμού. Αλλά η Κίνα ήταν άλλη ιστορία. Οδυνηρή. Ο θεότρελλος απαγόρεψε στους ανθρώπους να φυτεύουν λουλούδια, τους έβαλε να ξεριζώσουν το γκαζόν από παντού, να σκοτώσουν τα ωδικά πουλιά. Ότι χαρά υπήρχε στον κόσμο θέλησε να την εξαφανίσει, για να τους έχει με τα ρητά του και τις αφίσες του να απαγγέλουν δεκάδες φορές και να προσεύχονται στο όνομα του. Στο "Μεγάλο βήμα προς τα μπρος" το ιδεολογικό κίνημα του τέλους των 50s, διέδιδε τη φήμη ότι η Κινέζικη γη παράγει ντομάτες σε μέγεθος καρπουζιού, και αγγούρια μεγέθους αυτοκινήτου, και ο κόσμος ήταν σε τέτοια πλύση εγκεφάλου που βεβαιώνανε οι άνθρωποι ότι τα είχανε δει με τα μάτια τους, αν λέγαν αντίθετα βέβαια θα τους βγάζανε τα μάτια με βελόνα οι κομματάρχες και άλλα τέτοια εξαντρίκ βασανιστήρια.Τρόμος απόλυτος...
Μετά από αυτό δε θέλω ν ακούω πολύ πολύ για αριστερά-με την έννοια του κομμουνισμού. Μεγάλες ψευδαισθήσεις, και το γεγονός είναι ένα...η βία είναι εγγενής στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος έχει το κακό μέσα του και πάντα έτσι θα ναι, και καμμιά κοινωνία δε θα μπορέσει να εξαλείψει ολοκληρωτικά το κακό, γιατί είναι διττός σε υπόσταση, σε καλωσύνη σε κακία, σε αλήθεια και ψέμμα, σε αρσενικό και θηλυκό, σε όλα έκθετος και σε όλα παρόν. Γι αυτό και αυτά τα καθεστώτα όπως αποδείχτηκε δεν καταστείλανε ούτε ημερέψανε την ανθρώπινη κοινωνία, απλά κρύψανε όλη τη βρωμιά κάτω από το πατάκι, και τα παρέσυρε όλα το κύμα της ελευθερίας στα 80s και ξέπλυνε τόσα σκάνδαλα και τόσες χαμένες ζωές...Και τώρα ο Κινέζος βγάζει τη φαμίλια του στα Μακ Ντόναλτς για νυχτερινή έξοδο.
Όχι, η κοινωνίας μας είναι άχαρη και άπληστη, και ευκαιριακή, και σκουπιδαριό μας κατακλύζει από παντού. Και οικογενειοκρατία έχουμε και αντιφάσεις και αναξιοκρατία στην Ελλάδα. Αλλά τουλάχιστον μπορούμε να εντοπίσουμε έναν εχθρό, να τον δείξουμε με το δαχτυλάκι μας, να κουβεντιάσουμε και να αμυνθούμε. Όποιος θέλει. Όποιος δε θέλει δαγκώνει το χάπι του φιλελευθερισμού και φτιάχνει χρήμα και καριέρα και εξουσία και ότι θέλει. Όσο και αν νοσταλγώ καλλιτεχνικά τους άδειους δρόμους του Ανατολικού Βερολίνου στις "Ζωές των άλλων" και την λιτή ήσυχη ατμόσφαιρα, άλλο τόσο φόβος με πιάνει στην ιδέα της λογοκρισίας, του περιορισμού της καλλιτεχνικής έκφρασης και της πληροφορίας.
Ωραίες ιστορίες στα βιβλία μας, είμαστε τυχεροί που η γενιά μας δεν έζησε παρόμοια γεγονότα, και έχουμε σε άλλα προβλήματα να βρούμε άκρη..