Πριν μέρες είδα τη Μήδεια. Το Παλλάς φεγγοβολούσε, ο κόσμος ήταν ντυμένος με τα καλύτερα του ρούχα, το Ζόναρς δίπλα σέρβιρε τους καφέδες των 6 ευρώ, τα τακούνια χυπούσανε εμφατικά στα πλακάκια του πεζοδρόμου. Ζευγάρια έπιναν ποτήρι σαμπάνιας από το κυλικείο του θεάτρου πριν την παράσταση, όλα πολιτισμένα. Η παράσταση αυτή τη φορά σαν να πέρασε αλλά να μη με ακούπησε. Ήταν όλα ευαίσθητα, καλοφτιαγμένα, φωτισμένα, γυμνά, μακιγιαρισμένα με άψογα κουστούμια. Κάποια ωραία ευρήματα, η Μήδεια σπάει δυο πορσελάνινες γροθιές στα χέρια της σε σχήμα παιδικού κεφαλιού και θρυψαλίζει τα παιδιά της.
Στην παράσταση γιορτάζεται ο θρίαμβος της αστικότητας του αθηναιοκεντρικού πολιτισμού μας. Ο μέγας νεοέλληνας καλλιτέχνης και έχουν μείνει ελάχιστοι, και είναι αλήθεια αυτό. Το κοινό του τον ακολουθεί και τον αγκαλιάζει με τα πιο λαμπερά του πουκάμισα, σαν φανταράκι δεν μπορεί παρά να φύγει το λιγότερο ευχαριστημένο. Κάτι μου λείπει όμως από την αρχή. Δεν μπορώ να το εκφράσω αλλά νομίζω ότι το βρίσκω μέρες μετά μέσα από ένα βιβλίο.
Διαβάζω επιτέλους το "Ταξίδι στην άκρη της Νύχτας"του Σελίν. Η μετάφραση είναι πολύ καλή πραγματικά. Συναντώ κάτι περισσότερο αληθινό. Την ήττα, την ειλικρίνεια της απώλειας, την απογοήτευση που κάνει τον ευρωπαίο άνθρωπο κυνικό, την κατάρρευση της ανθρωπιάς από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και μετά. Έκδηλη αηδία, άκρατη παρατηρητικότητα και οξυδέρκεια, μεγάλη προσωπική απογοήτευση που ο λόγος θυμίζει έντονα Ρεμπώ στη "Μια εποχή στην κόλαση". Συναισθήματα που δεν έχουν ξεναπεριγραφεί έτσι γιαυτό και ο συγγραφέας εφευρίσκει ένα νέο ρυθμό γλώσσας, μια γλώσσα του λιμανιού και του σαλονιού μαζί. Ένα είδος κακού προφήτη. Αστικές κοινωνίες και μεγάλες πόλεις που πατάνε πάνω στην υποκρισία και στη βολή ενός μαλακού κρεβατιού. Πίσω απ΄ολα υπάρχει ο θάνατος για τους πολλούς, αυτούς που στέλνονται στρατιώτες στον πόλεμο, η προσποίηση και το ψέμμα των λίγων με αξιώματα για τη σωτηρία της πάρτης τους, και μετά την συντήρηση της θέσης και του πλούτου τους. Τη βρωμιά και ασύλληπτη ζέστη της αποικιακής Αφρικής, με την παθητικότητα των ιθαγενών εκεί και τη συσσωρευμένη αίσθηση αποτυχίας των εποίκων που πηγαίνουν εκεί για χρήμα και άφεση αμαρτιών. Η προσωπική αναζήτηση για έναν κόσμο λίγο περισσότερο παράδεισο (αν και δεν πρέπει να πιστεύει σ'αυτήν την έννοια)που φέρνει το συγγραφέα στην Αμερική. Και το ταξίδι συνεχίζεται...
Αυτή η εκδοχή της πραγματικότητας μου άρεσε περισσότερο, γιατί μου δίνει ένα κόσμο πιο ειλικρινή, με αποκαλυμμένες προθέσεις, που πρέπει να γνωρίζεις πως να τον ερμηνεύεις και τι να περιμένεις από αυτόν. Είναι πιο κοντά στον πραγματικό άνθρπωπο, που πονά, αρρωσταίνει, ζηλεύει, ασχημαίνει με τα χρόνια, πεινάει διψάει. Τον αποδομεί κιόλας, ολοφάνερα υπερτονίζει την αηδία και όχι το όποιο μεγαλείο. Πίσω από κάθετι οργανικό υπάρχει μια ύλη που σαπίζει μεταπλάθεται, και αυτό είναι μεγάλη παραδοχή. Ίσως η έλλειψη αυτής της κινούμενης ζύμωσης της ζωής να ήταν ο λόγος που αυτή τη φορά δε με κέρδισε η Μήδεια- με τα πέριξ καφενεία.
Στην παράσταση γιορτάζεται ο θρίαμβος της αστικότητας του αθηναιοκεντρικού πολιτισμού μας. Ο μέγας νεοέλληνας καλλιτέχνης και έχουν μείνει ελάχιστοι, και είναι αλήθεια αυτό. Το κοινό του τον ακολουθεί και τον αγκαλιάζει με τα πιο λαμπερά του πουκάμισα, σαν φανταράκι δεν μπορεί παρά να φύγει το λιγότερο ευχαριστημένο. Κάτι μου λείπει όμως από την αρχή. Δεν μπορώ να το εκφράσω αλλά νομίζω ότι το βρίσκω μέρες μετά μέσα από ένα βιβλίο.
Διαβάζω επιτέλους το "Ταξίδι στην άκρη της Νύχτας"του Σελίν. Η μετάφραση είναι πολύ καλή πραγματικά. Συναντώ κάτι περισσότερο αληθινό. Την ήττα, την ειλικρίνεια της απώλειας, την απογοήτευση που κάνει τον ευρωπαίο άνθρωπο κυνικό, την κατάρρευση της ανθρωπιάς από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και μετά. Έκδηλη αηδία, άκρατη παρατηρητικότητα και οξυδέρκεια, μεγάλη προσωπική απογοήτευση που ο λόγος θυμίζει έντονα Ρεμπώ στη "Μια εποχή στην κόλαση". Συναισθήματα που δεν έχουν ξεναπεριγραφεί έτσι γιαυτό και ο συγγραφέας εφευρίσκει ένα νέο ρυθμό γλώσσας, μια γλώσσα του λιμανιού και του σαλονιού μαζί. Ένα είδος κακού προφήτη. Αστικές κοινωνίες και μεγάλες πόλεις που πατάνε πάνω στην υποκρισία και στη βολή ενός μαλακού κρεβατιού. Πίσω απ΄ολα υπάρχει ο θάνατος για τους πολλούς, αυτούς που στέλνονται στρατιώτες στον πόλεμο, η προσποίηση και το ψέμμα των λίγων με αξιώματα για τη σωτηρία της πάρτης τους, και μετά την συντήρηση της θέσης και του πλούτου τους. Τη βρωμιά και ασύλληπτη ζέστη της αποικιακής Αφρικής, με την παθητικότητα των ιθαγενών εκεί και τη συσσωρευμένη αίσθηση αποτυχίας των εποίκων που πηγαίνουν εκεί για χρήμα και άφεση αμαρτιών. Η προσωπική αναζήτηση για έναν κόσμο λίγο περισσότερο παράδεισο (αν και δεν πρέπει να πιστεύει σ'αυτήν την έννοια)που φέρνει το συγγραφέα στην Αμερική. Και το ταξίδι συνεχίζεται...
Αυτή η εκδοχή της πραγματικότητας μου άρεσε περισσότερο, γιατί μου δίνει ένα κόσμο πιο ειλικρινή, με αποκαλυμμένες προθέσεις, που πρέπει να γνωρίζεις πως να τον ερμηνεύεις και τι να περιμένεις από αυτόν. Είναι πιο κοντά στον πραγματικό άνθρπωπο, που πονά, αρρωσταίνει, ζηλεύει, ασχημαίνει με τα χρόνια, πεινάει διψάει. Τον αποδομεί κιόλας, ολοφάνερα υπερτονίζει την αηδία και όχι το όποιο μεγαλείο. Πίσω από κάθετι οργανικό υπάρχει μια ύλη που σαπίζει μεταπλάθεται, και αυτό είναι μεγάλη παραδοχή. Ίσως η έλλειψη αυτής της κινούμενης ζύμωσης της ζωής να ήταν ο λόγος που αυτή τη φορά δε με κέρδισε η Μήδεια- με τα πέριξ καφενεία.
10 comments:
Η Ιλουστρασιόν εποχή για τη Μήδεια και τον δημιουργό της δεν μπορεί να χωρέσει ζυμώσεις, όχι πια. Δεν είμαι σίγουρος όμως αν τελικά άλλαξε ο ίδιος και το έργο του ή αν μας επηρεάζει το αστραφτερό κουκούλι που τον περιβάλλει...Σίγουρα όμως δεν τον ξεγράφεις εύκολα, έτσι δεν είναι;
Είχα την τύχη να δω την Μήδεια-2 χωρίς τον καφέ στου Ζόναρς.... και απόλαυσα πραγματικά την παράσταση η οποία με συνεπήρε σε πολλά σημεία.Η μουσική από τον Bellini ήταν τόσο ταιριαστή ,αιώνες μακριά , ο Ευριπίδης συνάντησε μέσω Παπαιωάννου τον Ιταλό δραματουργό.Η ίδια η Μήδεια ,Ε.Ράντου ήταν υπέροχη κινιτικά και εκφραστικά.Μπορεί μετά το 2004 το κοινό του Παπαιωάννου να άλλαξε και ο ίδιος αναμφίβολα ,έτσι οι παλιοί μύστες να παραξενευόμαστε αλλά η τέχνη έχει τη δύναμη να αγγίξει όλους οπότε ας μην είμαστε τόσο ελιτίστες.Αν σκεφτούμε πως το 1993 ανέβηκε αυτό το έργο καταλάβαινουμε το τάλαντο του δημιουργού, μακάρι να μας εκπλήξει έτσι και με άλλα νέα έργα.Ίσως πάλι η γενιά που μέγαλωσε με Τσαρούχη και Χατζηδάκι να είναι πιο έτοιμοι από παλιά να γευθεί τις εικόνες της Μήδειας...εδώ φαίνεται η ηλικία μας.
Τώρα το μοναδικό βιβλίο του αιρετικού Σελίν ,όπως πολύ όμορφα μας μεταφέρεις, είναι η αξιώτερη μετάφραση τα τελευταία χρόνια αλλά πιο σημαντικό ότι στην κρίσιμη εποχή που ζούμε αναδυκνείει την ανθρώπινη ψυχή στην πραγματική της διάσταση. Χωρίς φτιασίδια, χωρίς ωραιοποιήσεις ,χωρίς τα νεομοντέρνα δήθεν.Περιμένω να δω αν στο τέλος υπάρχει η λύτρωση , το ύστατο χάδι ψυχής που είναι και η ελπίδα του γυμνού ανθρώπου.
Δεν πρόκειται δυστυχώς να παρακολουθήσω τη Μηδεία και με έχει λυπήσει πολύ το γεγονός...
Επίσης, δε διαβάζω κάτι αυτήν την περίοδο και πρέπει να βρω κάτι επειγόντως στη βιβλιοθήκη μου!
:)
το ταξίδι στην άκρη της νύχτας είναι ένα αριστούργημα από τα βιβλία που δε θέλεις να τελειώσουν, συνδύασα δύο άσχετα πράγματα, την παράσταση με ένα βιβλίο που γράφτηκε το '30 απλώς επειδή συνέπεσαν χρονικά.
...ενταξει, στα πρήξαμε με τη Μήδεια...
Πέρα από την παράσταση, που αφήνω να σχολιάσουν άλλοι, η παράσταση στο τέλος, στο χειροκρότημα: "καλλιτεχνης-δημιουργός με τη φόρμα εργασίας" μου έκατσε πολύ στραβά... Πολύ...
το είπα... θα έσκαγα αν δεν το έλεγα
tsarlatann, μουστάκι και φόρμα εργασίας, παραπέμπει σε ..ταρσανά. Αστειεύομαι, ένας είναι ο παπαϊωάννου και τον αγαπάμε, αλλά κι η κριτική κριτική.
βρισκω έξοχη την αντιπαραβολή σου απο την μια η επεξεργασμενη Μηδεια με μια γλυκεια μνημη της αρχικης της αγριαδας και τολμης σε σχεση με ενα απο τα καλυτερα ερωπαικα βιβλια για το νοημα του τελους των πολιτισμενων τροπων και ιδεων
σ ευχαριστώ αγαπητέ.
Το είχα στα υπόψιν το βιβλίο του Σελίν αλλά μου φαίνεται υπερβολικά πολυσέλιδο.
Ο Χατζιδάκις κατόρθωνε να κρατήσει τις ισορροπίες. Παρά το Academy Award, παρά το αγκάλιασμα της τέχνης του από την αστική Αθήνα, αυτήν ακριβώς που περιγράφεις, παρήγαγε μέχρι το τέλος έργα που άγγιζαν την πηγή. Ελπίζω και ο Παπαϊωάννου να τα καταφέρει - σε δυσκολότερους καιρούς.
Το βιβλίο στα must μου ύστερα από αυτό που διάβασα.
Post a Comment